Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) là một trong những tiêu chí quan trọng trong xây dựng Nông thôn mới (NTM), NTM nâng cao theo Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 08/03/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM và Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM nâng cao giai đoạn 2021 – 2025. Đây là tiêu chí mang ý nghĩa rất nhân văn của Đảng và Nhà nước được cụ thể hóa trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội với mục tiêu phục vụ nhân dân, đặc biệt là chăm sóc sức khỏe, đảm bảo an sinh xã hội.

Trên địa bàn tỉnh Phú Yên trong những năm qua, việc vận động nhân dân tham gia BHYT gắn liền với xây dựng NTM, NTM nâng cao luôn được sự quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị đã góp phần to lớn vào việc hoàn thành các mục tiêu xây dựng NTM, NTM nâng cao, đảm bảo cho người dân được tiếp cận và thụ hưởng chính sách chăm sóc sức khỏe của Đảng và Nhà nước.

Bài học từ huyện Phú Hòa

Xã Hòa Trị là 01 trong 4 xã của huyện Phú Hòa đăng ký thực hiện về đích NTM vào cuối năm 2015. Trước khi được công nhận xã đạt chuẩn NTM (thời điểm cuối tháng 12/2014), toàn xã Hòa Trị mới chỉ có 9.937 người tham gia BHYT, tỷ lệ bao phủ đạt 50,4%. Tuy nhiên, bằng sự nỗ lực, cố gắng, cấp ủy, chính quyền và nhân dân xã Hòa Trị đã đoàn kết, quyết tâm hoàn thành các tiêu chí, trong đó có tiêu chí về BHYT để trở thành một trong số ít các địa phương của tỉnh về đích NTM trong giai đoạn đầu.

Cơ sở hạ tầng nông thôn tại xã Hòa Trị có nhiều khởi sắc từ khi đạt chuẩn xã NTM

Để đạt tỷ lệ người dân tham gia BHYT theo tiêu chí NTM, cấp ủy, chính quyền địa phương đã xây dựng kế hoạch cụ thể trong đó phấn đấu đến hết năm 2015 phải đạt từ 70% dân số tham gia BHYT. Lãnh đạo UBND xã phân công cụ thể cán bộ, công chức phụ trách các thôn, cùng với trưởng thôn tới từng hộ gia đình tuyên truyền, vận động để hoàn thành chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHYT được giao. Đồng thời, UBND xã đưa chỉ tiêu phát triển BHYT là một trong những tiêu chí đánh giá chất lượng đảng viên, cán bộ, công chức cuối năm và là chỉ tiêu thi đua của mỗi thôn, mỗi chi bộ. UBND xã tạo mọi điều kiện, chỉ đạo hệ thống nhân viên đại lý thu vào cuộc quyết liệt, nêu cao tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình nhằm tạo điều kiện thuận lợi để người dân tham gia BHYT. Xã Hòa Trị đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHYT và được công nhận xã NTM năm 2015.

Được công nhận xã NTM cùng thời điểm với xã Hòa Trị, xã Hòa Quang Nam cũng đã có nhiều giải pháp hiệu quả trong vận động, phát triển người dân tham gia BHYT đạt tỷ lệ giao. Với việc xác định chỉ tiêu bao phủ là một trong những tiêu chí quan trọng để xét công nhận xã đạt chuẩn NTM, Đảng ủy, UBND xã tập trung chỉ đạo các tổ chức đoàn thể, chính trị - xã hội vào cuộc đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chủ trương xây dựng NTM, gắn với vận động người dân tham gia BHYT, BHXH; đặc biệt, tuyên truyền sâu rộng về lợi ích của BHYT, là chính sách an sinh quan trọng chăm sóc sức khỏe cho mỗi người dân, giảm gánh nặng về chi phí khi đi khám chữa bệnh nhằm tạo sự đồng thuận, chung tay thực thực hiện của người dân. Tại địa bàn mỗi thôn, khu dân cư, UBND xã giao chỉ tiêu cụ thể cho từng trưởng thôn, xem đây là tiêu chí xét đánh giá thi đua của mỗi thôn, mỗi chi bộ hàng năm; đồng thời, tạo mọi điều kiện để người dân phát triển kinh tế, mở rộng các mô hình kinh doanh, sản xuất như: Mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, mô hình ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất và chế biến sản phẩm an toàn,… để gia tăng thu thập và có điều kiện tham gia BHYT.

Xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục và không có điểm dừng nên việc duy trì và phát triển tỷ lệ bao phủ BHYT ngoài hoàn thành tiêu chí xã đạt chuẩn NTM còn hướng đến mục đích lâu dài, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân, giúp người dân phòng ngừa rủi ro và giảm gánh nặng tài chính khi ốm đau, bệnh tật. Quán triệt quan điểm trên, ngay sau khi đạt chuẩn NTM, cấp ủy, chính quyền địa phương hai xã Hòa Trị và Hòa Quang Bắc tiếp tục triển khai nhiều giải pháp nhằm giữ vững và nâng cao chất lượng, hiệu quả các tiêu chí theo hướng bền vững, nhất là gia tăng tỷ lệ bao phủ BHYT toàn dân và hiện tại hai địa phương trên đều đã đạt và được công nhận xã NTM nâng cao, trong đó tiêu chí về BHYT tại xã Hòa Trị đạt tỷ lệ bao phủ 98,2%, tại xã Hòa Quang Bắc là 99,8%.

Xây dựng NTM phải gắn liền với phát triển BHYT bền vững

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, tính đến hiện nay, toàn tỉnh Phú Yên có 63 xã (tỷ lệ 76%) đạt chuẩn NTM, 15 xã NTM nâng cao. Song, thực tế tại nhiều xã đã được công nhận xã đạt chuẩn NTM, việc duy trì tỷ lệ bao phủ BHYT toàn dân theo quy định lại gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Nguyên nhân dẫn đến nhiều xã sau khi đạt chuẩn NTM không giữ vững được tỷ lệ bao phủ BHYT toàn dân theo quy định, trước hết là do một số xã đã không còn quyết liệt chỉ đạo trong công tác tuyên truyền, vận động người tham gia BHYT liên tục; đồng thời, việc hoàn thành việc xây dựng NTM cũng đã giảm dần sự bao cấp từ NSNN đối với việc cấp thẻ BHYT miễn phí cho người dân tại các địa phương. Mặt khác, cùng với sự phát triển kinh tế xã hội chung của cả nước, Chính phủ đã điều chỉnh tăng tỷ lệ người dân tham gia BHYT trong bộ tiêu chí công nhận xã đạt NTM, NTM nâng cao theo Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 08/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ  về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM và Bộ tiêu chí quốc gia về NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025 với tỷ lệ người dân tham gia BHYT tại các xã đạt chuẩn NTM phải đạt từ 90% dân số, xã đạt chuẩn NTM nâng cao phải đạt từ 95% dân số trở lên, dẫn đến nhiều địa phương đã chưa đạt được tỷ lệ người dân tham gia BHYT theo tiêu chí mới.

Tính đến 30/9/2022, nhiều địa phương trong tỉnh mặc dù đã được công nhận xã đạt chuẩn NTM nhưng không giữ được tỷ lệ bao phủ BHYT theo tiêu chí mới như: Xuân Thịnh (64,2%), Xuân Phương (72,3%), Xuân Cảnh (77,7%), Ea Bar (81,3%), Đức Bình Tây (84,1%), An Định (83,1%), An Xuân (86,3%), An Lĩnh (88,5%), Bình Kiến (83,5%),…

Theo Ông Phạm Ngọc Hùng, Chủ tịch UBND xã Xuân Phương, thị xã Sông Cầu trao đổi: Xã Xuân Phương được công nhận xã đạt chuẩn NTM từ năm 2020, tuy nhiên đến nay tỷ lệ bao phủ BHYT tại xã Xuân Phương hiện chỉ đạt 72,3% dân số. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên do tác động của Quyết định số 353/QĐ-TTg ngày 15/03/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021-2025, Xuân Phương không còn thuộc xã bãi ngang ven biển nên người dân không còn được NSNN cấp thẻ BHYT miễn phí dẫn đến tỷ lệ tham gia BHYT giảm mạnh tại địa phương. Mặt khác, do công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách BHYT có lúc có nơi chưa kịp thời, hiệu quả đến người dân.

Một địa phương khác là xã Bình Kiến, thành phố Tuy Hòa là xã đầu tiên của tỉnh đạt chuẩn NTM năm 2015 nhưng đến nay cũng chỉ đạt 82,2% dân số tham gia BHYT. Mặc dù đảng ủy, chính quyền UBND xã luôn quan tâm, vào cuộc chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn suốt thời gian qua nhưng vì nhiều nguyên nhân khách quan cùng với đó là việc thực hiện các giải pháp chưa thực sự đồng bộ, một số thôn, khu phố còn xem nhẹ và toàn hệ thống chưa thực sự vào cuộc để làm tốt công tác vận động nhân dân tham gia BHYT.

Trong thời gian tới, để duy trì, nâng cao các tiêu chí trong xây dựng NTM và đặc biệt là tỷ lệ người dân tham gia BHYT trong xây dựng NTM, trước hết chính quyền các địa phương cần xác định việc vận động nhân dân tham gia BHYT là một trong những nhiệm vụ quan trọng, xuyên suốt trong quá trình lãnh đạo chỉ đạo thực hiện công tác an sinh xã hội địa phương. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện chính sách BHYT cần thiết phải gắn liền trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc thực hiện và nâng cao tỷ lệ người dân tham gia BHYT, tiếp tục nâng cao chất lượng khám chữa bệnh BHYT để người dân được chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã và đang giúp nhiều vùng nông thôn thay đổi, cơ sở hạ tầng được đầu tư xây dựng, nâng cấp, đời sống nhân dân được cải thiện, không chỉ góp phần thay đổi diện mạo nông thôn mà còn tạo cơ hội cho người dân nơi đây phát triển kinh tế, và nhất là được tiếp cận được các dịch vụ chăm sóc sức khỏe BHYT theo chủ trương của Đảng và Nhà nước. Vì vậy để đạt được tiêu chí tỷ lệ bao phủ BHYT (một trong hai tiêu chí về y tế để xét chọn xã đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao), cần thiết phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng mục tiêu chăm sóc sức khỏe nhân dân gắn liền với công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng NTM tại mỗi địa phương.