Thẩm tra báo cáo Chính phủ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong cho biết, tổng số người tham gia BHXH đến hết năm 2022 là 17,5 triệu người chiếm trên 38% lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó có trên 9 triệu người tham gia BHXH và chiếm 51,94%. Mặc dù vậy, năm 2022 tình hình chậm đóng BHXH tiếp tục gia tăng, trong đó việc chậm đóng BHXH chủ yếu diễn ra ở khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh chiếm hơn 80% tổng số tiền chậm đóng.

Toàn cảnh phiên họp

Cũng theo ông Đặng Thuần Phong, bên cạnh những kết quả đạt được, qua khảo sát của Ủy ban Xã hội tại các địa phương cho thấy công tác tuyên truyền, truyền thông về BHXH thực hiện khá bài bản với những giải pháp căn cơ, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Ở những địa phương có nhiều doanh nghiệp thì số lao động tham gia BHXH tăng cao. Ngành BHXH Việt Nam thường xuyên rà soát đối chiếu dữ liệu người tham gia BHXH qua cơ quan thuế nhưng số lao động sau rà soát tham gia BHXH chưa cao. Nhiều địa phương vẫn chưa có cơ chế hỗ trợ người dân tham gia BHXH tự nguyện, sự vào cuộc của cấp ủy chính quyền chưa cao, nhất là các cơ quan liên quan trong việc khai trình lao động…

Đồng tình với báo cáo Chính phủ cũng như báo cáo thẩm tra, song bà Đỗ Thị Lan- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị Bộ LĐ-TB&XH và BHXH Việt Nam làm rõ thêm một số vấn đề liên quan đến việc thanh toán chế độ tử tuất đang được thực hiện thông qua mã định danh cá nhân, hồ sơ điện tử và hồ sơ giấy; thủ tục thanh toán BHXH một lần; thủ tục gộp sổ BHXH cho người lao động; việc kết dư quỹ BHXH ngắn hạn. Đặc biệt, vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong việc giao chỉ tiêu phát triển BHXH cho các địa phương, nhất là BHXH tự nguyện. Ngành BHXH đã giao chỉ tiêu cho từng cán bộ BHXH nhưng để người dân thấy được chính sách cũng như tính ưu việt thì riêng ngành BHXH không đủ.

Quan tâm đến tình hình chậm đóng, nợ đóng BHXH, bà Nguyễn Thị Như Ý- Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Đồng Nai cho rằng, cần nhìn nhận vấn đề này thấu đáo để hoàn thiện chế tài xử lý vi phạm, nhất là đối với hành vi trốn đóng, trục lợi BHXH, thẩm quyền xử phạt doanh nghiệp nợ đóng, chậm đóng BHXH khởi tố khởi kiện đối với hành vi trốn đóng nợ BHXH và kiến nghị sửa đổi văn bản để hoàn thiện; đẩy mạnh phân cấp cho các cơ quan, phân định rõ quản lý nhà nước với quản trị bộ máy…

Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh phát biểu tại phiên họp

Trả lời một số vấn đề đại biểu nêu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn cho biết: trước đây quy trình thủ tục thanh toán chế độ tử tuất hoàn toàn bằng hồ sơ giấy nhưng hiện nay CCHC liên thông với cổng dịch vụ công thì việc giải quyết này 2 phần: ngay khi từ trần thì tư pháp địa phương xác nhận chế độ mai táng phí; còn chế độ tử tuất theo chính sách quy định thân nhân có 2 sự lựa chọn là 1 lần hoặc trợ cấp thường xuyên. Để thanh toán thì phải chờ sự thống nhất của gia đình người đã mất.

Việc gia tăng các bệnh dài ngày do năm 2021 người mắc bệnh không đến cơ sở khám chữa bệnh và đến năm 2022 mới đến cơ sở khám chữa bệnh. Cùng với đó, về thủ tục thanh toán BHXH một lần khi gộp sổ người lao động bị khó khăn - đây là lỗi của người lao động bởi theo quy định khi người lao động chuyển đơn vị này sang đơn vị khác thì phải khai báo có sổ BHXH cho đơn vị mới nhưng lao động không khai báo dẫn đến một người có vài sổ BHXH. Hiện nay, cơ quan BHXH đang tìm giải pháp cải cách nhanh nhất để giải quyết vấn đề này cho người lao động.

Làm rõ thêm, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh khẳng định, trong năm 2022 bối cảnh Covid-19, kinh tế khó khăn… tuy nhiên đến tháng 3/2022 kinh tế có nhiều khởi sắc đã tạo ra dư địa tăng trưởng và hiệu ứng truyền thông của ngành từ những năm trước giúp người dân đã “thấm” chính sách nên kết quả phát triển BHXH có sự tăng trưởng rõ nét. Việc ứng dụng CNTT vào hoạt động giúp Ngành đạt nhiều kết quả như phát triển BHXH đạt 38,08% lực lượng lao động tham gia BHXH và vượt 0,8% so với chỉ tiêu được giao. Trong đó, BHXH tự nguyện đạt rất tích cực với 1,46 triệu người tham gia - vượt so với Nghị quyết số 28.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn phát biểu tại phiên họp

Thời gian qua, BHXH đã tích cực phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan nên công tác báo cáo ngày càng tốt, góp phần tích cực trong xây dựng chính sách cũng như giải quyết chính sách cho người lao động. Hiện nay, hằng năm, Ngành giải quyết cho trên 10 triệu người hưởng BHXH, trong đó có trên 3 triệu người hưởng hưu trí; 160 triệu lượt khám chữa bệnh BHYT; 130 triệu TTHC giải quyết điện tử… CNTT đã đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ năm 2022. Bên cạnh đó, công tác truyền thông gắn với hiệu quả, đa dạng linh hoạt và phù hợp với từng vùng miền. Trên toàn quốc, cấp xã đã thành lập BCĐ triển khai thực hiện chính sách BHXH và cơ quan BHXH địa phương giao chỉ tiêu cho từng cán bộ BHXH trong phát triển BHXH… Vấn đề chậm đóng BHXH, ngành BHXH đã và đang triển khai các giải pháp quyết liệt, phối hợp chặt chẽ các cơ quan để giải quyết cho người lao động. Nếu năm 2016 nợ 5-6% thì nay chỉ còn 2,91%- đây là rất tích cực và không phải chỉ của riêng ngành BHXH mà các ngành đều vào cuộc.

Kết luận phiên làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đánh giá cao Chính phủ cũng như các cơ quan liên quan đã chuẩn bị báo cáo đầy đủ, cũng như làm rõ những vấn đề các đại biểu nêu. Đồng thời, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị các cơ quan liên quan hoàn thiện báo cáo để trình Ủy ban TVQH cho ý kiến tại phiên họp tháng 9/2023.