Theo một báo cáo của Bộ Ngoại giao Nhật Bản và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), Nhật Bản cần tăng số lượng lao động nước ngoài lên 6,74 triệu người vào năm 2040 để duy trì mức tăng trưởng kinh tế trung bình hàng năm là 1,24%, bảo đảm kịch bản "tăng trưởng cao" mà Chính phủ đã đề ra trong dự báo kinh tế dài hạn.

Điều đáng nói là con số này cao hơn gần 300% so với 1,72 triệu lao động nước ngoài thời điểm hiện tại (chiếm khoảng 2,5% tổng lực lượng lao động). "Chúng tôi nghĩ rằng Chính phủ và các cấp, ngành có liên quan cần thảo luận về việc đón nhận lao động nước ngoài với tinh thần cấp bách hơn, vì sự cạnh tranh về lực lượng lao động sẽ tăng trong tương lai. Hay nói cách khác, phải hành động để làm cho Nhật Bản trở nên hấp dẫn trong dài hạn, thu hút lao động nước ngoài lựa chọn để làm việc"- Chủ tịch JICA Shinichi Kitaoka nhận định.

Một nghiên cứu khác cho thấy, Nhật Bản sẽ mất hơn 10% lực lượng lao động trong nước vào hai thập kỷ tới. Nguyên nhân chính do dân số Nhật Bản đã đạt đỉnh vào năm 2008 và giảm kể từ đó vì tỷ lệ sinh thấp, chỉ còn khoảng 125 triệu người vào năm ngoái. Đặc biệt, dân số trong độ tuổi lao động đang giảm rất nhanh do quá trình già hóa. Nghiên cứu cũng tính đến lượng vốn dự trữ sẽ tiếp tục tăng ở mức 1% mỗi năm nhờ đầu tư vào công nghệ tự động hóa. Nếu không có điều đó, Nhật Bản sẽ cần tới 21 triệu lao động nước ngoài vào năm 2040 để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng, một điều "thực tế là bất khả thi".

Mặc dù những năm gần đây có cởi mở hơn một chút, song nhập cư từ lâu vẫn là vấn đề nhạy cảm ở nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, do một bộ phận người dân coi trọng sự đồng nhất về sắc tộc. Trước tình trạng thiếu việc làm và áp lực mở cửa biên giới (sau thời gian đối phó với Covid-19), Chính phủ đã phải đưa ra các loại thị thực mới để giữ chân, cũng như thu hút NLĐ. Hiện một nửa số lao động nước ngoài của Nhật Bản đến từ Việt Nam và Trung Quốc. Số lượng lao động nước ngoài từ các quốc gia có thu nhập thấp hơn như Campuchia, Myanmar… dự báo sẽ tăng nhanh trong hai thập kỷ tới. Tuy nhiên, để hạn chế thấp nhất sự thiếu hụt lực lượng lao động nước ngoài, các chuyên gia cho rằng Nhật Bản phải xem xét nới lỏng yêu cầu về thị thực dài hạn. Hơn nữa, việc đóng cửa (lockdown) nghiêm ngặt vì Covid-19 trong thời gian dài cũng có thể đưa đến nguy cơ Nhật Bản đánh mất lợi thế là một điểm đến hấp dẫn đối với NLĐ và NLĐ chất lượng cao nước ngoài.