Hiện có rất nhiều NLĐ chủ quan xem nhẹ BHXH, khi cho rằng không tham gia BHXH cũng chả sao. Chỉ khi “nhà có việc”, cần phải chứng minh đã từng tham gia BHXH, thì họ mới hối hận.

Ân hận muộn màng

Tốt nghiệp ĐH Kinh tế- Luật với tấm bằng loại khá, anh Trần Hoàng Ngân (quê Bình Định) được một công ty luật có tiếng tuyển dụng với mức lương cao. Suốt 5 năm liền, anh Ngân được công ty trả lương, thưởng đều đặn, duy chỉ có điều công ty không ký HĐLĐ để đóng BHXH cho anh. Biết điều đó là sai, nhưng do chủ quan, nên anh Ngân cũng không yêu cầu công ty phải thực hiện nghĩa vụ cho mình.

NLĐ khiếu nại việc chủ DN trốn đóng BHXH (Ảnh minh họa)

Sau một thời gian, anh Ngân quyết định đi học thêm lớp đào tạo công chứng viên buổi tối. Sau 12 tháng vừa làm vừa học, anh làm hồ sơ đề nghị Sở Tư pháp bổ nhiệm công chứng viên. Tại đây, ngoài các văn bằng, chứng chỉ bắt buộc, Sở còn yêu cầu anh bổ sung HĐLĐ và xác nhận của cơ quan BHXH về việc tham gia BHXH. “Lúc này tôi mới tá hỏa. Trước cứ nghĩ chỉ cần văn bằng, chứng chỉ là đủ, còn đóng BHXH thì đâu có liên quan? Về công ty xin giám đốc ký lại HĐLĐ, nhưng công ty không chịu. Giám đốc còn tuyên bố không làm nữa thì nghỉ, muốn kiện thì cứ kiện…”- anh Ngân giãi bày.

Vợ chồng chị Trần Thị Lý (quận 12, TP.HCM) đều làm cho một công ty xây dựng tư nhân và cùng làm vị trí quản lý. Được công ty trả lương khá cao và đều xem như thân tín, nên vợ chồng chị Lý nể và cứ cắm cúi làm việc. Tích cóp được một khoản kha khá, nên vợ chồng chị tính chuyện mua căn chung cư thuộc dự án nhà ở xã hội của thành phố. Mọi thủ tục và tiền bạc đều đã nộp, nhưng khi dự án sắp hoàn thiện, bỗng chủ đầu tư thông báo “hồ sơ còn thiếu giấy xác nhận đang tham gia BHXH, cần bổ sung gấp”.

Vội tìm đến cơ quan BHXH xin xác nhận, vợ chồng chị nhận được “hung tin”: Phía công ty không tham gia BHXH cho bất cứ ai, trong đó có vợ chồng chị. Quay về công ty hỏi thì được xác nhận “Công ty mình nhỏ, đóng BHXH nữa thì lấy đâu tiền trả lương cao cho các anh chị…”. “Cũng phải tự trách cả vợ chồng em. Chỉ vì mình quá xuề xòa, dễ dãi nên không yêu cầu công ty đóng BHXH từ đầu. Đâu nghĩ có lúc lại cần đến như vậy. Vì không có xác nhận đang tham gia BHXH, nên Sở Xây dựng vừa hủy hồ sơ của tụi em rồi”- chị Lý giãi bày.

NLĐ cần tự bảo vệ quyền lợi của mình

Theo Luật sư Nguyễn Giang Nam (Đoàn Luật sư TP.HCM), Điều 8 Luật Công chứng đã quy định cụ thể tiêu chuẩn công chứng viên: “Công dân Việt Nam thường trú tại Việt Nam, tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, có phẩm chất đạo đức tốt và có đủ các tiêu chuẩn sau đây thì được xem xét, bổ nhiệm công chứng viên: Có bằng cử nhân luật; có thời gian công tác pháp luật từ 5 năm trở lên tại các cơ quan, tổ chức sau khi đã có bằng nhân luật; tốt nghiệp khóa đào tạo nghề công chứng hoặc hoàn thành khóa bồi dưỡng nghề công chứng…”. Như vậy, cử nhân luật sau khi học 4 năm và tốt nghiệp sẽ phải đi học thêm một khóa đào tạo nghề công chứng 12 tháng nữa. Đặc biệt, để được bổ nhiệm là công chứng viên, người đó phải “có thời gian công tác pháp luật từ 5 năm trở lên tại các cơ quan, tổ chức sau khi tốt nghiệp cử nhân luật”.

Cũng theo Luật sư Nam, trước đây ở nhiều ngành nghề có điều kiện, ngành chức năng thường yêu cầu phải có HĐLĐ để chứng minh. Nhưng do việc lập DN quá dễ dàng, nên có tình trạng nhiều ND làm giúp HĐLĐ “khống” khi NLĐ cần. Vì vậy, ngành Tư pháp thêm điều kiện rất chặt chẽ, đó là phải chứng minh việc “có thời gian công tác pháp luật từ 5 năm trở lên” bằng việc có tham gia BHXH chứ không phải chỉ có HĐLĐ là đủ.

Trong khi đó, theo đại diện Sở Xây dựng TP.HCM, trên địa bàn đang có tổng cộng 49 dự án nhà ở xã hội. Để có thể mua được nhà diện này, bắt buộc NLĐ phải chứng minh có đóng BHXH đủ trên 12 tháng tại nơi mình đang làm việc. “Nhiều NLĐ vì không xem trọng việc tham gia BHXH, hoặc thiếu thông tin, nên không biết công ty không đóng BHXH hoặc trốn đóng, dẫn đến thiếu điều kiện nên không thể mua được nhà ở xã hội”- đại diện Sở Xây dựng nhấn mạnh.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí BHXH, ông Phan Văn Mến- Giám đốc BHXH TP.HCM cho biết, hiện nay ngành BHXH đang đẩy mạnh cài đặt ứng dụng VssID. Thông qua ứng dụng này, NLĐ có thể trực tiếp theo dõi, giám sát việc đóng BHXH, BHYT của chủ SDLĐ cho mình; đồng thời cung cấp nhiều dịch vụ, tiện ích khác như: Thẻ BHYT điện tử; thông tin hưởng các chế độ BHXH… Vì vậy, NLĐ nên cài đặt ứng dụng VssID để chủ động nắm bắt và bảo vệ quyền lợi cho mình.