Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung vừa ký Tờ trình gửi Chính phủ về đề nghị xây dựng Luật BHXH (sửa đổi).

Theo đó, dự thảo sửa đổi Luật sẽ được trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến và thông qua trong các kỳ họp năm 2022 và 2023. Thời gian Luật có hiệu lực dự kiến từ ngày 1/1/2024.

Hoàn thiện các chế độ BHXH hiện hành

Về chế độ hưu trí, dự thảo quy định công thức tính lương hưu phù hợp hơn với sửa đổi quy định về điều kiện thời gian tham gia BHXH tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí. Trong lần sửa này, Bộ LĐ-TĐ&XH cũng đề nghị bổ sung quy định tính tháng lẻ giai đoạn trước 2014 để tính hưởng BHXH một lần theo hướng: Nếu thời gian đóng trước ngày 1/1/2014 có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ ngày 1/1/2014 trở đi.

Lần này, dự thảo cũng bổ sung quy định việc điều chỉnh lương hưu có quan tâm đối với nhóm đối tượng có mức lương hưu thấp và thu hẹp khoảng cách chênh lệch lương hưu; sửa đổi quy định về điều kiện thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu để hưởng chế độ hưu trí, quy định về tuổi nghỉ hưu...

Quy định chi tiết hơn về chế độ ốm đau: Bộ phận soạn thảo đã đề nghị bổ sung quy định chi tiết thời gian nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau đối với NLĐ nghỉ việc do mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày (theo năm tương đồng với ốm đau thông thường). Đồng thời, nhiều điểm mới được nêu ra như: Sửa đổi quy định mức hưởng chế độ ốm đau của trường hợp có ngày lẻ không trọn tháng thì mức hưởng một ngày được tính bằng mức hưởng theo tháng chia cho 30 ngày; sửa đổi quy định dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau “bằng 5 ngày đối với các trường hợp khác” thành “Tối đa bằng 5 ngày đối với các trường hợp khác” tại Điểm c Khoản 2 Điều 29.

Bổ sung trường hợp hưởng trong chế độ thai sản: Dự thảo sửa đổi quy định đi làm trước khi hết thời hạn hưởng chế độ thai sản đối với trường hợp sau khi sinh con mà con chết theo hướng không cần điều kiện đã nghỉ hưởng chế độ ít nhất được 4 tháng như đối với các trường hợp sinh con bình thường; Quy định chi tiết về trợ cấp một lần khi sinh con đối với trường hợp chỉ có cha tham gia BHXH (điều kiện hưởng như đối với lao động nữ) và bổ sung trường hợp vợ có tham gia nhưng không đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản thì lao động nam đủ điều kiện cũng được giải quyết hưởng trợ cấp 1 lần khi vợ sinh con.

Ban soạn thảo cũng đề nghị bổ sung 3 nội dung liên quan tới chế độ thai sản: Có chế độ khi NLĐ tự nguyện có yêu cầu phá thai (không phải phá thai bệnh lý), quy định đối với trường hợp đang hưởng chế độ thai sản khi nhận nuôi con nuôi, đồng thời đề nghị hưởng chế độ thai sản khi sinh con, quy định cụ thể chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản.

Làm rõ nhiều quy định về chế độ tử tuất: Dự thảo cũng bổ sung quy định tuổi của thân nhân hưởng trợ cấp tuất hằng tháng phù hợp với quy định tuổi nghỉ hưu của Bộ Luật Lao động. Đồng thời, Ban soạn thảo cũng đề xuất có thêm các quy định cách xác định tuổi của thân nhân để làm căn cứ giải quyết chế độ tử tuất (chưa đủ 18 tuổi, dưới 6 tuổi...), quy định cách xác định thu nhập để làm căn cứ giải quyết chế độ tử tuất theo hướng việc xác định mức thu nhập của thân nhân NLĐ để làm căn cứ giải quyết trợ cấp tuất hàng tháng được xác định tại tháng NLĐ chết.

Liên quan tới thời gian hưởng trợ cấp tuất, dự thảo cũng bổ sung quy định tính tháng lẻ giai đoạn trước 2014 để tính hưởng trợ cấp tuất một lần theo hướng: Nếu thời gian đóng trước ngày 1/1/2014 có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ ngày 1/1/2014 trở đi.

Bổ sung nhiều đối tượng tham gia BHXH

Trong dự thảo sửa đổi lần này, Bộ LĐ-TB&XH tập trung vào nhiều định hướng chính, nhằm qua đó khắc phục những tồn tại, hạn chế trong chính sách về BHXH hiện nay.

Sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho NLĐ cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH.

Bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với một số nhóm đối tượng có điều kiện và khả năng như chủ hộ kinh doanh cá thể; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương.

Quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với NLĐ làm việc không trọn thời gian; bổ sung quy định việc tham gia BHXH bắt buộc đối với trường hợp công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã đồng thời là người giao kết HĐLĐ.

Điều chỉnh quy định điều kiện hưởng BHXH một lần theo hướng có lộ trình tiến tới chỉ giải quyết đối với NLĐ khi đã hết tuổi lao động nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu mà không có nhu cầu đóng tiếp. Trừ trường hợp ra nước ngoài để định cư hợp pháp hoặc mắc bệnh hiểm nghèo mà có nhu cầu nhận một lần hoặc quy định trường hợp chưa hết tuổi lao động mà nhận BHXH một lần thì mức hưởng thấp hơn.