Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 dành riêng Mục 2 Chương V với 14 điều (từ Điều 50 cho đến Điều 63) để quy định về chế độ thai sản dành cho người lao động tham gia BHXH bắt buộc.

Về cơ bản, chế độ thai sản theo Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 kế thừa hầu hết các quy định của chế độ thai sản hiện hành (theo Luật BHXH năm 2014).

Tuy nhiên, chế độ thai sản mới theo Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 bổ sung thêm nhiều quyền lợi cho người lao động, đặc biệt là các trường hợp mang thai hộ, chế độ thai sản cho lao động nam, thời gian nghỉ khám thai…

Tăng thời gian nghỉ việc khám thai

Thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi khám thai được quy định tại Điều 51 Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024.

Theo Luật BHXH năm 2014, lao động nữ được nghỉ việc để đi khám thai 5 lần, mỗi lần 1 ngày; trường hợp ở xa cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc người mang thai có bệnh lý hoặc thai không bình thường thì được nghỉ 2 ngày cho mỗi lần khám thai.

Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 quy định rõ là 2 ngày: "Lao động nữ mang thai được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để đi khám thai tối đa 5 lần, mỗi lần không quá 2 ngày".

Người lao động được tăng nhiều quyền lợi thai sản (Ảnh minh họa: Hữu Khoa).

Tăng quyền lợi nghỉ thai sản khi sảy thai

Thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ, thai ngoài tử cung được quy định tại Điều 52 Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024.

Luật mới điều chỉnh giảm điều kiện để hưởng thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản tối đa trong trường hợp này.

Cụ thể, theo Luật BHXH năm 2014, lao động nữ được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản tối đa 50 ngày trong trường hợp này khi thai từ đủ 25 tuần tuổi trở lên.

Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 điều chỉnh giảm điều kiện này xuống, chỉ cần thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên là được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản tối đa 50 ngày.

Tăng quyền lợi thai sản cho lao động nam

Thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sinh con được quy định tại Điều 53 Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024.

Đối với lao động nữ khi sinh con, thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cơ bản như luật cũ. Tức là thời gian nghỉ thai sản trước và sau khi sinh con là 6 tháng; trong đó, thời gian nghỉ trước khi sinh không quá 2 tháng.

Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ 2 trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ thêm 1 tháng.

Tuy nhiên, Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 có điều chỉnh về thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản đối với lao động nam khi vợ sinh con.

Theo đó, trường hợp vợ sinh đôi phải phẫu thuật thì lao động nam được nghỉ 14 ngày làm việc (tương tự Luật BHXH năm 2014). Bổ sung trường hợp sinh ba trở lên phải phẫu thuật thì lao động nam được nghỉ thêm 3 ngày làm việc cho mỗi con, tính từ con thứ ba trở đi.

Thời gian nghỉ việc hưởng thai sản của lao động theo quy định hiện hành (Luật BHXH năm 2014) là trong vòng 30 ngày đầu kể từ ngày vợ sinh con.

Luật BHXH năm 2024 nới rộng khung thời gian này thành trong vòng 60 ngày kể từ ngày vợ sinh con và cho phép nghỉ nhiều lần, miễn là tổng thời gian nghỉ việc không quá thời gian quy định.

Ngoài ra, Luật BHXH năm 2024 còn bổ sung thêm trường hợp lao động nữ mang thai đôi trở lên mà khi sinh nếu có thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.

Đối với trường hợp này, thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản và trợ cấp một lần khi sinh con được tính theo số thai (bao gồm cả con sống, con chết và thai chết).

Cách tính trợ cấp thai sản

Trợ cấp thai sản được quy định tại Điều 59 Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024. Cơ bản giữ nguyên các quy định như Luật BHXH năm 2014, chỉ bổ sung thêm cách tính trợ cấp thai sản đối với trường hợp nhận con khi nhờ mang thai hộ, lao động nữ mang thai hộ và lao động nữ nhờ mang thai hộ.

Dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản

Điều 60 Luật BHXH (sửa đổi) năm 2024 quy định về dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản.

Cơ bản nội dung này không có gì thay đổi so với Luật BHXH năm 2014, chỉ bổ sung thêm nội dung làm rõ quyền quyết định cho lao động nữ nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe.

Cụ thể, thời gian nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe do người sử dụng lao động và Ban Chấp hành công đoàn cơ sở quyết định.

Trường hợp hai bên có ý kiến khác nhau thì người sử dụng lao động quyết định số ngày nghỉ trên cơ sở đề nghị của Ban Chấp hành công đoàn cơ sở.

Trường hợp đơn vị sử dụng lao động chưa có công đoàn cơ sở thì do người sử dụng lao động quyết định.