Không phải hoàn trả tiền trợ cấp

Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, lao động nữ sinh con được nghỉ hưởng chế độ thai sản trong 6 tháng. Trong 6 tháng này, người lao động được hưởng trợ cấp thai sản mỗi tháng bằng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng trước khi nghỉ việc hưởng chế độ.

Tuy nhiên, tại nhiều đơn vị, nhiều lao động nữ có nhu cầu đi làm trở lại khi chưa nghỉ hết 6 tháng thai sản.

Chị Thanh, một lao động nữ sinh con có ý định đi làm sớm thắc mắc: "Trường hợp đi làm sớm trước 1 tháng sau khi nghỉ thai sản có phải hoàn lại tiền hưởng trợ cấp thai sản không? Nếu có thì người sử dụng lao động và người lao động phải làm thủ tục gì?".

Nhiều lao động nữ đi làm lại khi chưa hết thời gian nghỉ thai sản (Ảnh minh họa: Phạm Nguyễn).

Theo BHXH Việt Nam, Điều 40 Luật BHXH năm 2014 quy định lao động nữ có thể đi làm trước khi hết thời hạn nghỉ sinh con sau khi đã nghỉ hưởng chế độ thai sản ít nhất được 4 tháng nhưng phải báo trước và được người sử dụng lao động đồng ý.

Khoản 4 Điều 139 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định rõ hơn về điều kiện đi làm trước khi hết thời gian nghỉ thai sản. Theo đó, trước khi hết thời gian nghỉ thai sản, lao động nữ có thể trở lại làm việc khi đã nghỉ ít nhất được 4 tháng.

Điều kiện là người lao động phải báo trước, được người sử dụng lao động đồng ý và có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc đi làm sớm không có hại cho sức khỏe của người lao động.

Trong trường hợp này, ngoài tiền lương của những ngày làm việc do người sử dụng lao động trả, lao động nữ vẫn được hưởng chế độ thai sản cho đến khi hết thời hạn quy định. Như vậy, người lao động không phải hoàn trả chế độ thai sản đã được hưởng.

Theo BHXH Việt Nam, pháp luật về BHXH hiện hành không quy định về thủ tục hồ sơ đối với trường hợp lao động nữ đi làm trước khi hết thời hạn nghỉ sinh con. Việc thỏa thuận giữa người lao động và đơn vị sử dụng lao động không thuộc thẩm quyền của cơ quan BHXH.

Hai điều cần lưu ý

Lao động nữ làm việc trở lại khi chưa hết thời gian nghỉ thai sản là quyền lợi cá nhân của người lao động và tùy thuộc vào nhu cầu của người sử dụng lao động. Tuy nhiên, lao động nữ có ý định làm việc trở lại khi chưa hết thời gian nghỉ thai sản cần lưu ý 2 vấn đề.

Thứ nhất, ngay sau khi đi làm trở lại, người lao động sẽ đóng BHXH bắt buộc theo quy định.

Theo Khoản 2 Điều 39 Luật BHXH năm 2014, thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng được tính là thời gian đóng BHXH, người lao động và người sử dụng lao động không phải đóng BHXH.

Tuy nhiên, với trường hợp người lao động đi làm trước khi hết thời hạn nghỉ sinh con thì việc đóng BHXH sẽ được thực hiện theo quy định tại Điểm c Khoản 2 Điều 12 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH.

Theo đó, lao động nữ đi làm trước khi hết thời hạn nghỉ sinh con theo quy định thì kể từ thời điểm đi làm, lao động nữ vẫn được hưởng chế độ thai sản cho đến khi hết thời hạn quy định nhưng người lao động và người sử dụng lao động phải đóng các loại bảo hiểm bắt buộc (BHXH, bảo hiểm y tế…) cho người lao động.

Thứ 2, lao động nữ làm việc trở lại khi chưa hết thời gian nghỉ thai sản sẽ không được hưởng chế độ nghỉ dưỡng sức sau sinh.

Chế độ nghỉ dưỡng sức sau sinh được quy định tại Điều 41 Luật BHXH. Khi đủ điều kiện, lao động nữ sẽ được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe từ 5 ngày đến 10 ngày, tùy trường hợp. Với mỗi ngày nghỉ dưỡng sức, người lao động sẽ được nhận 30% mức lương cơ sở (hiện nay tương đương 540.000 đồng/ngày).

Tuy nhiên, chế độ này chỉ áp dụng đối với lao động nữ đã hưởng xong chế độ nghỉ thai sản, trong thời gian 30 ngày đầu đi làm lại mà sức khỏe còn yếu thì mới được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe.

Trong khi đó, lao động nữ làm việc trở lại khi chưa hết thời gian nghỉ thai sản đã được cơ sở y tế xác nhận đảm bảo đủ điều kiện sức khỏe để đi làm.