Chậm đóng BHXH ở mức cao

Toàn tỉnh Phú Yên hiện có 1.819 doanh nghiệp tham gia BHXH cho 32.766 lao động. Thời gian qua, việc thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cơ bản đảm bảo, người lao động tin tưởng, gắn kết lâu dài, đồng hành cùng DN phát triển. Nhiều đơn vị thực hiện nghiêm túc, tuân thủ đúng quy định của chính sách pháp luật về lao động, tiền lương, tiền công, trong đó ưu tiên tối đa việc đóng BHXH nên người lao động để được hưởng đầy đủ quyền lợi về BHXH theo quy định, yên tâm làm việc góp phần cùng DN làm ăn hiệu quả, có uy tín trong và ngoài tỉnh, điển hình như: Công Ty Cổ phần PYMEPHARCO, Công ty Cổ phần An Hưng, Công ty TNHH CCIPY Việt Nam,... Nhiều DN hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, BHYT cho số lao động chưa đủ điều kiện tham gia BHXH bắt buộc; riêng Công ty TNHH công nghiệp KCP Việt Nam​ đóng BHXH tự nguyện cho gần 200 lao động khi hết thời hạn hợp đồng theo mùa vụ hàng năm để có thời gian đóng liên tục, đảm bảo quyền lợi lâu dài.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình trạng chậm đóng BHXH ở nhiều DN có xu hướng tăng, dù các cơ quan chức năng đã phối hợp với đơn vị thực hiện nhiều giải pháp đôn đốc, thanh tra, kiểm tra... nhưng số tiền chậm đóng vẫn còn cao. Tính đến 30/9/2024, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT toàn tỉnh hơn 92,8 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 4,31% số thu, tăng 1,28% so với cùng kỳ năm 2023; trong đó, số tiền chậm đóng trên 3 tháng hơn 32 tỷ đồng (bao gồm lãi chậm đóng). Một số công ty có số tiền chậm đóng cao như: Công ty CP Đầu tư và Xây dựng 1.5 (2,324 tỷ đồng), Công ty TNHH Dầu khí Vũng Rô (1,475 tỷ đồng), Công ty TNHH Tư vấn thiết kế D-R-B (1,616 tỷ đồng); Chi nhánh Công ty CP đầu tư Nắng Ban Mai (1,369 tỷ đồng), Công ty cổ phần Bá Hải (1,631 tỷ đồng),...

Để đảm bảo quyền lợi của người lao động, doanh nghiệp cần thực hiện đúng cam kết đóng BHXH, BHTN, BHYT theo hợp đồng đã ký kết

Quá trình thực hiện đôn đốc và làm việc với cơ quan BHXH, hầu hết các đơn vị đều nêu lý do tình hình sản xuất kinh doanh gặp khó khăn để chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT với số tiền lớn nhưng rõ ràng việc tuân thủ pháp luật về trích nộp BHXH, BHTN, BHYT cho người lao động chưa được các DN chú trọng. Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp người sử dụng lao động hiểu rất rõ trách nhiệm và quyền lợi tham gia BHXH, BHYT cho người lao động nhưng vẫn cố tình không đóng, chậm đóng, để nợ kéo dài. Bên cạnh đó, nhiều lao động chưa nhận thức đầy đủ về quyền lợi của chính sách BHXH, BHTN, BHYT nên dễ thỏa thuận với chủ sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng hoặc vẫn có lao động hiểu rõ chính sách, pháp luật nhưng vì sức ép việc làm nên không dám đấu tranh để tự bảo vệ quyền lợi của mình.

Từ năm 2023 đến nay, thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT của BHXH tỉnh Phú Yên, thanh tra liên ngành, Tổ thanh tra của tỉnh đã thực hiện tại 194 đơn vị. Qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện và yêu cầu các đơn vị khắc phục số tiền chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT trên 2,4 tỷ đồng; truy đóng do chưa tham gia BHXH,BHYT, BHTN gần 60 triệu đồng; ban hành quyết định xử phạm vi phạm hành chính 02 đơn vị có hành vi vi phạm về chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT, gồm: Công ty TNHH Khảo sát đo đạc Phú Yên, Công ty TNHH đo đạc khảo sát Thảo Vy và chuyển hồ sơ đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra TP Tuy Hòa khởi tố bị can đối với Công ty TNHH Thương mại Sản xuất Thuận Thông về tội danh trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, tuy nhiên tình trạng chậm đóng vẫn tiếp tục diễn ra.

Người lao động thiệt thòi quyền lợi

BHXH là chính sách pháp luật hoạt động theo nguyên tắc “có đóng, có hưởng”. Đơn vị chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN kéo dài gây rất nhiều khó khăn cho cơ quan chức năng khi giải quyết quyền lợi cho người lao động, trước mắt là các chế độ ngắn hạn như ốm đau, thai sản, BHTN… Điển hình, vừa qua tạp chí BHXH phản ánh tại thành phố Đà Nẵng, người lao động làm việc tại dự án Cocobay Đà Nẵng thuộc Công ty TNHH Empire Hospitality bị công ty chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN gần 6 năm phải đi cầu cứu khắp nơi nhưng không được giải quyết quyền lợi. Trường hợp khác tại Phú Yên, ông C.T.H, trú khu phố Bàn Nham Nam, phường Hòa Xuân Tây, thị xã Đông Hòa trước đây là công nhân Công ty Đầu tư và Xây dựng 1/5 - Đơn vị để nợ BHXH kéo dài bức xúc phản ảnh: “Hàng tháng, công ty vẫn trích trừ tiền lương của tôi để đóng BHXH nhưng đến khi nghỉ việc tôi muốn chốt sổ, rút BHXH 1 lần nhưng không được vì công ty đang nợ BHXH. Hiện tại, tôi đã kiến nghị cơ quan chức năng xem xét giải quyết nhưng vẫn chưa có kết quả”.

Hiện tượng lao động khiếu kiện đòi quyền lợi diễn ra ở nhiều DN và lãnh đạo các cấp ở địa phương, ảnh hưởng đến an sinh xã hội và tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. Các ngành chức năng đã nhiều lần phối hợp, đồng hành cùng đơn vị tìm cách giải quyết đầy đủ quyền lợi cho người lao động an tâm công tác nhưng một khi không đóng BHXH thì rất khó tìm được tiếng nói chung và cuối cùng người lao động phải gánh chịu thiệt thòi.

Khách quan cần nhận thấy, tình hình hoạt động của DN ở tỉnh Phú Yên đang gặp nhiều khó khăn, nhất là sau dịch COVID-19 nên chậm đóng BHXH là khó tránh khỏi. Thái độ chung của lãnh đạo nhiều DN là hợp tác với cơ quan chức năng để khắc phục từng bước trên tinh thần tất cả vì quyền lợi của người lao động. Điều đáng phê phán ở đây là nhiều Giám đốc DN phớt lờ pháp luật, coi thường quyền lợi người lao động, xem nhẹ việc thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng, thoái thác trách nhiệm cho cấp dưới hoặc chấp nhận cam kết đóng nộp BHXH đúng quy định nhưng vẫn tiếp tục để nợ đọng kéo dài. Theo quy định hiện hành, hành vi chậm đóng, để nợ BHXH kéo dài có thể xử lý hình sự nhưng nhìn chung vẫn chưa đủ sức răn đe.

Giải pháp nào cho tình trạng chậm đóng BHXH

Thời gian tới, ngành BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN đối với chủ sử dụng lao động, người lao động cũng như đề ra nhiều giải pháp đốc đốc, đồng hành với đơn vị trong việc trích nộp tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN, đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Ông Phan Ngọc Luận, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: “Định kỳ hàng quý, 6 tháng, năm, BHXH tỉnh báo cáo Tỉnh ủy, UBND và các cơ quan chức năng liên quan về tình trạng chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT của các doanh nghiệp trên địa bàn để lãnh đạo, chỉ đạo và phối hợp đôn đốc, nhắc nhở, yêu cầu các doanh nghiệp chấp hành nghiêm việc trích đóng đầy đủ, kịp thời nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động”.

Bên cạnh đó, hàng tháng, BHXH tỉnh gửi thông báo kết quả quá trình đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN đến đơn vị sử dụng lao động để chủ sử dụng biết, có trách nhiệm đóng tiền đầy đủ, đúng thời hạn; đồng thời phân công cán bộ thường xuyên nắm bắt thông tin về tình hình hoạt động, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp để đôn đốc doanh nghiệp trích nộp kịp thời, không để phát sinh chậm đóng. Ngoài ra, BHXH tỉnh chủ động đẩy mạnh hoạt động của Tổ công tác liên ngành cấp tỉnh, cấp huyện gồm nhiều cơ quan, đơn vị có chức năng liên quan, trực tiếp làm việc với doanh nghiệp chậm đóng để đánh giá, tìm hiểu cụ thể tình hình hoạt động, qua đó yêu cầu doanh nghiệp đóng đầy đủ.

“Trường hợp, đơn vị tiếp tục để nợ từ 03 tháng trở lên, BHXH tỉnh tiến hành thanh tra chuyên ngành và phối hợp với Sở Lao động – Thương binh & Xã hội thanh tra, kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm. Ở mức độ nợ lớn, kéo dài và có hành vi gian lận, cố tình trốn đóng, BHXH tỉnh công khai rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng danh sách các doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng số tiền lớn, thời gian kéo dài để đôn đốc các đơn vị thực hiện theo đúng quy định; đồng thời, phối hợp với cơ quan công an để thu thập hồ sơ, tài liệu chứng minh yếu tố gian dối, gian lận trong chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT để hoàn thiện hồ sơ chuyển cơ quan điều tra xử lý đối với doanh nghiệp cố tình trốn đóng, chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT cho người lao động theo quy định của pháp luật” - Phó Giám đốc BHXH tỉnh Phan Ngọc Luận cho biết thêm.

Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất ở đây là DN phải thượng tôn pháp luật và cần nhận thức quyền lợi của người lao động cũng chính là sự tồn tại bền vững của DN.