Ông Tô Đức- Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, hiện nay, đối tượng bảo trợ xã hội hưởng trợ cấp hằng tháng là hơn 3,3 triệu người và nhóm chăm sóc người tâm thần nặng, người khuyết tật đặc biệt nặng, người cao tuổi cô đơn không nơi nương tựa, không tự phục vụ là khoảng 400.000 người. Việt Nam có khoảng 3,7 triệu người đang hưởng trợ cấp hằng tháng với mức chi khoảng 28.000 tỷ đồng/năm (bao gồm trợ cấp, hỗ trợ chăm sóc, BHYT).

Trong giai đoạn vừa qua, chính sách trợ giúp nhóm người yếu thế này luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm và bố trí nguồn ngân sách hỗ trợ. Dù vậy, chính sách mới hỗ trợ được một phần nhu cầu thiết yếu tối thiểu của những đối tượng trên như cơm ăn, áo mặc, điện nước sinh hoạt, đảm bảo cuộc sống. Như vậy, mức chuẩn trợ cấp xã hội hiện rất thấp, chỉ đạt 24% so với chuẩn nghèo khu vực nông thôn của giai đoạn 2021-2025 (1,5 triệu đồng/tháng) và 20% so với lương cơ sở từ 1/7/2023 (1,8 triệu đồng/tháng).

Chính vì vậy, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 01/2024, trong đó giao Bộ LĐ-TB&XH phối hợp v với Bộ Tài chính nghiên cứu, tham mưu trình Chính phủ nâng mức trợ cấp đối với nhóm đối tượng bảo trợ xã hội. Bộ LĐ-TB&XH cũng đã xây dựng phương án, lấy ý kiến bộ ngành, đề xuất Bộ Tài chính nghiên cứu, bố trí tăng nguồn lực dành cho đối tượng này, phù hợp với điều kiện ngân sách trong bối cảnh cải cách tiền lương.

“Khi cải cách tiền lương, khoảng cách giữa chuẩn trợ giúp xã hội sẽ tiếp tục được gia tăng. Do đó, chúng tôi đã báo cáo Bộ LĐ-TB&XH, các cấp có thẩm quyền sẽ có lộ trình nâng mức trợ cấp cho đối tượng bảo trợ xã hội. Đồng thời, sẽ rà soát để xác định, hoàn thiện chính sách trợ cấp xã hội đối với một số nhóm đối tượng đã được quy định. Việc nâng mức trợ cấp tuân theo một số nguyên tắc. Trước tiên, chúng ta thiết kế chính sách phù hợp với khả năng bố trí ngân sách và điều kiện phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Tiếp đến, hướng đến mục tiêu bảo đảm mức sống tối thiểu cho nhóm đối tượng như có cơm ăn, áo mặc, nhu cầu về điện nước sinh hoạt. Bên cạnh đó, là những nhu cầu sử dụng dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục…”- ông Tô Đức phân tích.

Hiện nay, Bộ LĐ-TB&XH đã trình Trung ương ban hành Nghị quyết số 42 năm 2023 về đổi mới, nâng cao chính sách xã hội. Tư tưởng cốt lõi là an sinh toàn diện, toàn dân, bằng chính sách nhiều tầng, nhiều lớp để hỗ trợ người dân như chính sách BHXH, việc làm. Trợ giúp xã hội chỉ là tầng cuối của hệ thống an sinh. Khi người khó khăn nhất lọt qua các lưới trên, thì tầng cuối đóng vai trò điểm tựa cuối cùng, “bà đỡ” cho người dân có mức sống tối thiểu.

Nhấn mạnh một số nước có sàn an sinh xã hội để xác định an sinh tối thiểu người dân, ông Tô Đức cho biết: “Chúng tôi hướng tới sàn có tiêu chí cụ thể, người dân ở ngưỡng nào, thì có gói an sinh xã hội phù hợp được kích hoạt. Những trường hợp bị ảnh hưởng bởi đại dịch, thiên tai, gặp tai nạn dẫn đến khuyết tật vĩnh viễn, không còn khả năng lao động... thì hỗ trợ dài hơi ra sao...”.

Ông Tô Đức cũng cho biết thêm, Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước và các địa phương đang thúc đẩy chi trả an sinh không dùng tiền mặt. Hiện, nhóm bảo trợ xã hội, người có công và nhóm chính sách khác khoảng 5 triệu người, thì đã có khoảng 20% người dân đã đăng ký tài khoản tín dụng ngân hàng để nhận chi trả trợ cấp. Do vậy, từ nay đến Tết Nguyên đán 2024, Bộ LĐ-TB&XH và Bộ Công an sẽ phân loại dữ liệu các nhóm hưởng trợ cấp; vận động, hướng dẫn người dân mở tài khoản thanh toán qua phần mềm VNeID; đồng thời rà soát, liên thông dữ liệu cho ngành LĐ-TB&XH.

Thời gian đầu sẽ tiến hành thí điểm ở 5 thành phố lớn có hạ tầng chi trả thuận lợi, sau đó tiến tới các nơi vùng sâu, vùng xa, địa lý khó khăn. Việc thực hiện này sẽ có lộ trình, bước đi phù hợp, vì chi trả không dùng tiền mặt liên quan đến hạ tầng đồng bộ, người dân có rút được tiền nhanh chóng hay không. Căn cứ thực tiễn, các địa phương sẽ đề xuất giải pháp cụ thể. Việc mở tài khoản ngân hàng là quyền của người dân, nhưng để thúc đẩy chi trả không dùng tiền mặt, chính quyền cơ sở phải tăng cường tuyên truyền, thông tin cho người dân hiểu tính ưu việt, lợi ích của chi trả qua thẻ ngân hàng, chứ không làm theo phong trào, tuyệt đối không áp đặt, không ép buộc.