Chính sách BH thất nghiệp giúp đỡ và bảo vệ NLĐ, đặc biệt là trong những trường hợp bị mất việc làm do các lý do khách quan như sự giảm bớt vị trí công việc… Tuy nhiên, với những trường hợp hưởng sai quy định sẽ bị thu hồi về quỹ và kiên quyết xử lý nghiêm.

Theo ông Trần Tuấn Tú- Trưởng phòng BH thất nghiệp (Cục Việc làm), trong quy định liên quan đến việc NLĐ vi phạm, khắc phục, sẽ bị xử lý theo những quy định về vi phạm, xử lý vi phạm. Còn việc tham gia BH thất nghiệp là tham gia theo đối tượng, do đó đây là 2 lĩnh vực khác nhau, chứ không phải vì NLĐ vi phạm mà NLĐ không được tham gia BH thất nghiệp. Khi NLĐ tham gia BH thất nghiệp sẽ căn cứ vào HĐLĐ, hợp đồng làm việc để xử lý.

Ông Tú cho biết, có nhiều trường hợp bị chấm dứt quyền lợi của BH thất nghiệp, ví dụ, NLĐ đã hưởng quyền lợi thì phải thực hiện trách nhiệm. Một số người vi phạm, không được hưởng quyền lợi của mình, NLĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, một số người nộp hồ sơ và rơi vào trường hợp đặc biệt cũng không được hưởng. Có NLĐ đã được hưởng nhưng trong thời gian hưởng thì rơi vào 13 trường hợp theo quy định sẽ bị chấm dứt hưởng.

Trong 13 trường hợp đó, có 6 trường hợp chấm dứt nhưng được bảo lưu thời gian đóng (như có việc làm, đi nghĩa vụ quân sự, công an, đi học tập 12 tháng trở lên, mất tích…), 7 trường hợp chấm dứt nhưng không được bảo lưu thời gian đóng (người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp lại hưởng lương hưu, người đi định cư, có hợp đồng làm việc ở nước ngoài, tử vong…), những trường hợp này chấm dứt, không được hưởng, không được bảo lưu thời gian. “Thời gian qua, chúng tôi tăng cường thông tin tuyên truyền về quyền, trách nhiệm của NLĐ, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để xử lý vi phạm, tăng cường ứng dụng ứng dụng CNTT, tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, địa phương, để phát hiện trường hợp vi phạm, xử lý trách nhiệm”- ông Tú thông tin.

Liên quan đến công tác thanh tra phát hiện vi phạm trong lĩnh vực BH, trong đó có BH thất nghiệp, BHXH Việt Nam cũng cho biết, trong 6 tháng đầu năm 2023, Ngành đã chủ trì và phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện thanh kiểm tra tại hơn 9.000 đơn vị. Qua đó đã ban hành, tham mưu ban hành 448 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền xử phạt là 15 tỷ đồng; yêu cầu truy thu tiền đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của 23.118 lao động đóng chưa đúng quy định với số tiền truy thu là 62,4 tỷ đồng. Đồng thời, yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp số tiền hơn 37,6 tỷ đồng tiền hưởng các chế độ không đúng quy định.

Về phía Bộ LĐ-TB&XH, để hạn chế trục lợi chính sách BH thất nghiệp, thu hồi về quỹ số tiền chi sai, nhiều giải pháp cũng được đề ra. Trong đó, về giải pháp chung là yêu cầu các Trung tâm DVVL chủ trì, phối hợp với BHXH các tỉnh, chính quyền địa phương các cấp, công an (trích xuất dữ liệu BHXH, dữ liệu dân cư quốc gia) rà soát lập danh sách cụ thể của những NLĐ đang hưởng sai tiền BH thất nghiệp (họ tên, năm sinh, số căn cước công dân/chứng minh nhân dân, số tiền phải thu hồi, địa chỉ nơi làm việc, địa chỉ nơi cư trú). Từ đó phối hợp BHXHi tỉnh, chính quyền địa phương thực hiện các giải pháp thu hồi.

Đối với những NLĐ đang đóng BHXH bắt buộc tại các đơn vị, doanh nghiệp, Trung tâm DVVL lập danh sách cụ thể của người đang hưởng sai tiền BH thất nghiệp, tham mưu lãnh đạo Sở LĐ-TB&XH ban hành văn bản gửi các đơn vị, doanh nghiệp phối hợp thông báo, đôn đốc NLĐ thực hiện nộp lại số tiền hưởng sai. Đồng thời, cung cấp danh sách cho BHXH tỉnh để phối hợp thực hiện. BHXH tỉnh căn cứ danh sách NLĐ đang hưởng để ban hành văn bản gửi cho BHXH nơi NLĐ đang tham gia đóng BHXH đề nghị phối hợp, hỗ trợ việc thu hồi; liên hệ doanh nghiệp SDLĐ thông báo cho NLĐ nộp lại số tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp sai quy định.

Lưu ý những trường hợp có thời gian đóng BH thất nghiệp báo bảo lưu theo các quyết định chấm dứt, hủy hưởng thì NLĐ phải nộp lại số tiền thu hồi, rồi mới tiến hành xác nhận bổ sung thời gian đóng BH thất nghiệp khi NLĐ chấm dứt HĐLĐ. Đối với NLĐ nghỉ việc đã hưởng BHXH một lần, Trung tâm DVVL lập danh sách người hưởng sai gửi Sở LĐ-TB&XH ban hành văn bản, phối hợp chính quyền địa phương nơi cư trú để tuyên truyền, thông báo việc nộp lại số tiền hưởng sai. Thành lập tổ công tác đến làm việc trực tiếp gia đình NLĐ để vận động thực hiện đúng nghĩa vụ bản thân đối với các quy định của pháp luật.

Trường hợp NLĐ nghỉ việc và chưa hưởng BHXH một lần, Trung tâm DVVL lập danh sách cụ thể của người hưởng sai gửi BHXH tỉnh để phối hợp. BHXH tỉnh chỉ đạo hệ thống BHXH cấp huyện theo dõi chặt chẽ các trường hợp NLĐ cư trú trên địa bàn. Khi giải quyết chế độ BHXH một lần gián tiếp cho NLĐ hưởng tiền trợ cấp BH thất nghiệp cần phối hợp Trung tâm DVVL để thu hồi dứt điểm số tiền NLĐ hưởng sai quy định.