Chính phủ yêu cầu BHXH Việt Nam phối hợp với các cơ quan, địa phương triển khai các giải pháp nhằm ngăn chặn kịp thời tình trạng chậm, trốn đóng BHXH; hạn chế rút BHXH một lần; đồng thời đề xuất phương án giải quyết dứt điểm đối với chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH…

Tại Nghị quyết số 88/NQ-CP của phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 5/2023, Chính phủ yêu cầu BHXH Việt Nam chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp phát triển người tham gia BHXH; đôn đốc thu, giảm số tiền chậm đóng, trốn đóng BHXH; hạn chế số NLĐ rút BHXH một lần; quản lý chặt chẽ, an toàn, hiệu quả, tăng trưởng bền vững BHXH; giải quyết, chi trả kịp thời, đầy đủ các quyền lợi cho người tham gia BHXH, BHYT; tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm. Đồng thời, khẩn trương xây dựng báo cáo, cập nhật số liệu và đề xuất phương án giải quyết dứt điểm việc chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH; tổng hợp ý kiến của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ LĐ-TB&XH và các bộ, ngành có liên quan để trình Chính phủ trước ngày 30/6/2023.

Liên quan đến chính sách lao động, việc làm, Chính phủ yêu cầu Bộ LĐ-TB&XH chủ trì phối hợp các cơ quan, địa phương tập trung chỉ đạo, đẩy nhanh tiến độ triển khai Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững; cập nhật hoàn thiện CSDL an sinh xã hội, kết nối, xác thực với CSDL quốc gia về dân cư phục vụ công tác quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật. Nắm chắc tình hình thực tế NLĐ mất việc làm, giảm giờ làm; chủ động, kịp thời nghiên cứu, đề xuất chính sách hỗ trợ NLĐ và người SDLĐ.

Trước đó, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn ĐBQH liên quan đến chính sách BHXH, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung đã nêu nhiều con số liên quan đến tình trạng rút BHXH một lần. Theo đó, trước năm 2019, bình quân có khoảng 500.000 người rút BHXH/năm. Tuy nhiên, đến năm 2023, con số này tăng lên 900.000 người. Người rời hệ thống BHXH tương đương số người tham gia mới- đây là nguy cơ đối với hệ thống an sinh, khi tương lai có nhiều người già sẽ không có lương hưu.

“Có nhiều nguyên nhân dẫn đến gia tăng số người hưởng BHXH một lần. Đầu tiên là vì thu nhập thấp và đời sống của người dân khó khăn, đại bộ phận rút BHXH một lần rơi vào CNLĐ; ngược lại CCVC rất ít. Khu vực phía Nam chiếm tới 72%, phía Bắc và miền Trung ít hơn. Mặt khác, không có một quốc gia nào có cơ chế rút BHXH một lần dễ dàng như Việt Nam. Trong khi đó, quyền lợi khi NLĐ rút BHXH một lần rất cao. NLĐ đóng 8%, nhưng khi rút vẫn được hưởng toàn bộ phần đóng của Nhà nước, của DN- tổng cộng là 22% lương làm căn cứ đóng BHXH hằng tháng...”- Bộ trưởng Dung phân tích.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, việc tổ chức tuyên truyền, vận động NLĐ chưa tốt. Đơn cử, ở Hà Nội, cứ 10 người đi rút BHXH thì chính quyền vận động, thuyết phục được 6 người trở lại và nếu làm được ở TP.HCM, Đồng Nai... thì sẽ giữ được một tỷ lệ không nhỏ công nhân không rút BHXH.

Liên quan đến vấn đề thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh cá thể, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, thực hiện Nghị định số 01/2003/NĐ-CP, lúc đấy có chủ trương mở rộng bao phủ BHXH, cho nên BHXH Việt Nam đã có hướng dẫn cho một số tỉnh về vấn đề đóng BHXH, trong đó có 54 tỉnh thu của 4.240 đối tượng từ năm 2003 đến 2016 và đến năm 2016 thì dừng lại. Chủ trương này dừng lại, nhưng có một số người vẫn nộp tiếp đến năm 2020 mới dừng hẳn và số người là 1.332.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, về mặt bản chất và đạo lý không có gì sai, nhưng về quy định của pháp luật thì vẫn bị vướng ở quy định của pháp luật BHXH là phải có giao kết hợp đồng mới được tham gia BHXH bắt buộc. Trong khi đó, các chủ hộ kinh doanh không có hợp đồng giao kết, mà chỉ có hợp đồng của chính họ ký với những nhân viên- những người đã được đóng BHXH bắt buộc. Cho nên, việc được tham gia BHXH- về mặt bản chất có thể chấp nhận được. "Vì vậy, chúng tôi cũng trao đổi với Bộ LĐ-TB&XH làm thế nào đến sửa Luật BHXH, tới đây cho phép những chủ hộ kinh doanh được tham gia BHXH bắt buộc, vì họ cũng vừa là NLĐ, vừa là người có thu nhập"- Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.