Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương, ngành BHXH Việt Nam đã “ghi điểm” với nỗ lực đảm bảo quyền lợi người tham gia BHXH, BHYT cũng như các đơn vị SDLĐ, đặc biệt là nỗ lực thực hiện Nghị quyết số 116/NQ-CP và Quyết định số 28/2021/QĐ-TTg. Tuy nhiên, toàn Ngành cũng đứng trước thách thức lớn để hoàn thành nhiệm vụ năm 2021 về thu, phát triển đối tượng, khi số đối tượng đang sụt giảm nghiêm trọng do tác động của dịch bệnh...

Đảm bảo quyền lợi NLĐ, DN giữa dịch bệnh

Những thông tin này đã được chia sẻ tại Hội nghị trực tuyến của BHXH Việt Nam sáng 5/10, đánh giá kết quả bước đầu thực hiện Nghị quyết số 116/NQ-CP của Chính phủ, Quyết định số 28/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và giao ban toàn Ngành tháng 10/2021. Hội nghị do Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh chủ trì, cùng sự tham dự của các Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, các đơn vị nghiệp vụ và các điểm cầu BHXH địa phương trên cả nước...

Dịch bệnh Covid-19 kéo dài từ cuối tháng 4/2021 đến nay đã tác động tiêu cực đến mọi mặt đời sống xã hội. Tuy nhiên, càng trong khó khăn, quyền lợi người tham gia BHXH, BHYT càng được quan tâm đặc biệt. Thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, tổng số chi BHXH trong 9 tháng là 171.524 tỷ đồng (tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước), trong đó riêng số chi BHXH một lần là 766.201 lượt (tăng 7,22% so với cùng kỳ 2020). Quỹ BHYT cũng đã chi 65.241 tỷ đồng cho trên 97,88 triệu lượt KCB (tăng 3,1 triệu lượt KCB, tăng 6.703 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2020).

Để phù hợp với tình hình thực tế, BHXH Việt Nam cũng đã chỉ đạo, hướng dẫn BHXH các tỉnh, thành phố tạm dừng, giãn, hoãn các cuộc thanh tra, kiểm tra (thanh tra, kiểm tra) đối với đơn vị, DN, cơ sở KCB bị ảnh hưởng của dịch Covid-19. Căn cứ tình hình dịch bệnh tại địa phương để triển khai các biện pháp thanh tra, kiểm tra cho phù hợp; kết hợp giữa thanh tra, kiểm tra trực tiếp với thanh tra, kiểm tra điện tử, rà soát dữ liệu trên các phần mềm nghiệp vụ và kiểm tra hồ sơ của đơn vị do cơ quan BHXH đang quản lý để cảnh báo, nhắc nhở, đôn đốc, thông báo đối chiếu đến các đơn vị.

Tính đến tháng 9/2021, toàn Ngành đã thực hiện 7.734 cuộc thanh tra, kiểm tra tại 10.943 đơn vị (bằng 257,36% so với cùng kỳ năm 2020); trong đó gồm: 2.791 cuộc thanh tra chuyên ngành đóng tại 4.644 đơn vị (bằng 252,9% so với cùng kỳ 2020); 3.805 cuộc kiểm tra tại 4.877 đơn vị (bằng 226,31% so với cùng kỳ 2020); 1.138 cuộc thanh tra liên ngành tại 1.422 đơn vị (bằng 544,8% so với cùng kỳ năm 2020). Qua đó, đã phát hiện 11.622 lao động thuộc đối tượng phải tham gia BHXH, BHYT nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian, với số tiền phải truy đóng 65,463 tỷ đồng; 23.727 lao động đóng không đúng mức quy định, với số tiền truy đóng 31,036 tỷ đồng. Tổng số tiền nợ của các đơn vị trước khi có quyết định thanh tra chuyên ngành là 1.795,74 tỷ đồng; số tiền nợ đóng các đơn vị đã khắc phục, nộp trong thời gian thanh tra, kiểm tra là 1.471,2 tỷ đồng (đạt 81,9%). Đã ban hành 271 quyết định xử phạt VPHC, với số tiền xử phạt là 14,849 tỷ đồng.

Qua kiểm tra công tác giải quyết, chi trả các chế độ, cơ quan BHXH đã yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH 5,742 tỷ đồng do NLĐ hưởng không đúng quy định; kiến nghị thu hồi về quỹ BH thất nghiệp 1,506 tỷ đồng do hưởng trợ cấp thất nghiệp không đúng quy định; yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT 73,629 tỷ đồng chi phí KCB BHYT không đúng quy định.

Để tạo thuận lợi tối đa cho người dân, đơn vị SDLĐ khi thực hiện TTHC, BHXH Việt Nam đã ban hành Danh mục DVC trực tuyến với 63 DVC thuộc thẩm quyền giải quyết của BHXH Việt Nam; kịp thời cung cấp bổ sung thêm 2 DVC trên Cổng DVC của Ngành; kết nối, tích hợp với Cổng DVC quốc gia để tổ chức thực hiện các chính sách hỗ trợ NLĐ và chủ SDLĐ từ quỹ BH thất nghiệp theo Nghị quyết số 116/NQ-CP. Tiếp tục rà soát, xây dựng phương án đơn giản hóa TTHC phù hợp với lộ trình đơn giản hóa giấy tờ công dân trên cơ sở kết nối, chia sẻ dữ liệu với CSDL quốc gia về dân cư; tái cấu trúc quy trình, điện tử hóa mẫu biểu, tờ khai, gắn với số hóa và sử dụng kết quả số hóa hồ sơ, giấy tờ, kết quả giải quyết TTHC, kết nối liên thông Hệ thống thông tin giải quyết TTHC của ngành BHXH qua Trục liên thông văn bản quốc gia.

Trung tâm CNTT đã mở rộng cung cấp dịch vụ, tiện ích trên ứng dụng VssID. Tính đến 30/9/2021, toàn quốc đã có hơn 19,6 triệu tài khoản sử dụng ứng dụng VssID được phê duyệt; kết xuất nguồn CSDL phục vụ cho việc xác định đối tượng, mức hưởng hỗ trợ nhằm kịp thời triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ DN, NLĐ bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 theo Nghị quyết số 68/NQ-CP, Nghị quyết số 116/NQ-CP của Chính phủ; Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg và Quyết định số 28/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành; kết nối, liên thông dữ liệu đăng ký khai tử từ Bộ Tư pháp phục vụ chi trả chế độ tử tuất, mai táng phí...

Khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ năm 2021

Báo cáo tổng hợp của BHXH Việt Nam cho thấy, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT đang đặt ra nhiều thách thức. Trong tháng 9/2021, số người tham gia tiếp tục giảm so với tháng 8/2021 và giảm sâu so với thời điểm cuối năm 2020 (BHXH giảm 1,54 triệu người; BHYT giảm 3,29 triệu người). "Từ nay đến cuối năm 2021, việc hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch đề ra là thực sự khó khăn"- ông Dương Văn Hào- Trưởng ban Quản lý Thu-Sổ thẻ đánh giá.

Cụ thể, số người tham gia BHXH là 14,545 triệu người, đạt 82,2% kế hoạch BHXH Việt Nam giao, đạt 83,1% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, đạt 29,2% lực lượng lao động trong độ tuổi, giảm 253.000 người so với tháng 8/2021, giảm 1,619 triệu người so với cuối năm 2020, giảm 966.000 người so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, số đối tượng giảm tập trung vào nhóm BHXH bắt buộc do nhiều DN tạm dừng, thu hẹp sản xuất. Hiện, toàn quốc đang có số người tham gia BHXH bắt buộc là 13,339 triệu người, giảm 272.000 người so với tháng 8/2021, giảm 1,697 triệu người so với cuối năm 2020, giảm 1,327 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Riêng số tham gia BHXH tự nguyện có sự gia tăng tích cực với 1,206 triệu người, tăng 19.000 người so với tháng 8/2021, tăng 77.800 người so với cuối năm 2020, tăng 361.000 người so với cùng kỳ năm trước. Tương ứng với số giảm nhóm BHXH bắt buộc, số người tham gia BH thất nghiệp là 11,637 triệu người, đạt 23,3% lực lượng lao động trong độ tuổi, giảm 271.000 người so với tháng 8/2021, giảm 1,687 triệu người so với cuối năm 2020. Số người tham gia BHYT là 83.532 triệu người, giảm 1,683 triệu người so với tháng 8/2021, giảm 4,446 triệu người so với cuối năm 2020.

Theo kế hoạch, trong các tháng cuối năm, toàn Ngành cần phát triển thêm 2,609 triệu người tham gia BHXH bắt buộc, 541.800 người tham gia BHXH tự nguyện, 2,596 triệu người tham gia BH thất nghiệp và 6,4 triệu người tham gia BHYT. Bên cạnh đó, 9 tháng năm 2021 cũng ghi nhận số nợ BHXH, BHYT tăng cao, với tổng số nợ lên tới 25.102 tỷ đồng (chiếm 5,9% số phải thu), tăng 5.203 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước và tăng 1% so với tỷ lệ nợ cùng kỳ năm trước (4,9%).

Báo cáo của Ban Quản lý Thu-Sổ thẻ chỉ rõ, để phấn đấu hoàn thành kế hoạch thu và phát triển đối tượng năm 2021, nhiệm vụ trọng tâm mà các địa phương cần thực hiện trong những tháng cuối năm là tập trung hoàn thành chỉ tiêu tuyên truyền, vận động đối tượng tiềm năng theo từng nhóm ngành nghề giai đoạn 2021-2025 tham gia BHXH tự nguyện, BHYT tự đóng; chỉ tiêu rà soát đối chiếu dữ liệu do cơ quan Thuế cung cấp với dữ liệu đang quản lý; chỉ tiêu thanh tra đột xuất đối với đơn vị cố tình trốn đóng BHXH, BHYT và đơn vị nợ tiền đóng từ 3 tháng trở lên.

Ban Quản lý Thu-Sổ thẻ cũng đề nghị BHXH các tỉnh, thành phố tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn; chỉ đạo cơ quan tài chính, cơ quan quản lý đối tượng tham gia BHYT đảm bảo chuyển kịp thời số tiền NSNN phải đóng BHYT, BHXH tự nguyện đúng quy định; thực hiện đồng bộ các giải phát phát triển người tham gia (rà soát, phân tích, đối chiếu dữ liệu do cơ quan Thuế cung cấp để xác định số lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa tham gia để đôn đốc; trực tiếp làm việc với đơn vị SDLĐ; thanh tra đột xuất và xử phạt vi phạm hành chính đối với đơn vị cố tình không lập danh sách đóng BHXH, BHYT cho NLĐ...); phối hợp với UBND cấp xã, Phòng LĐ-TB&XH, Ban Dân tộc và các đơn vị liên quan cấp huyện rà soát, lập danh sách cấp thẻ BHYT cho người được NSNN đóng BHYT nhưng chưa được cấp thẻ BHYT, trẻ em dưới 6 tuổi.

Ban Quản lý Thu-Sổ thẻ sẽ nghiên cứu, dự báo về tình hình biến động lao động trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19; đưa ra các giải pháp chỉ đạo, hướng dẫn BHXH tỉnh phối hợp với các sở, ngành tham mưu UBND tỉnh có các chính sách để duy trì, tránh đứt gãy nguồn cung ứng lao động. Đồng thời, dự báo, nắm bắt tình hình biến động của lao động trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, tham mưu, đề xuất lãnh đạo Ngành phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hướng dẫn BHXH các tỉnh có các chính sách để hỗ trợ, vận động, “níu kéo” NLĐ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 quay trở lại nơi làm việc, đảm bảo duy trì, tránh đứt gãy nguồn cung ứng lao động.

Trong nỗ lực chung phát triển người tham gia BHXH, BHYT, công tác truyền thông về chính sách cũng cần được đẩy mạnh. Đơn cử: Có kế hoạch truyền thông phát triển người tham gia; xây dựng khung kịch bản, tài liệu, nội dung, hình thức, cách thức truyền thông theo từng nhóm chủ thể tham gia BHXH, BHYT để chỉ đạo, hướng dẫn BHXH các tỉnh, thành phố triển khai thực hiện. Các địa phương cũng cần triển khai đa dạng, linh hoạt các hình thức truyền thông phù hợp với đặc thù từng nhóm đối tượng, đặc điểm văn hóa vùng miền và tình hình dịch Covid-19; tăng cường các hoạt động truyền thông trên mạng xã hội...

Biến thách thức thành hành động

Tại Hội nghị, đại diện BHXH các địa phương đã chia sẻ quyết tâm đảm bảo quyền lợi người dân, NLĐ và đơn vị SDLĐ theo các Nghị quyết mà Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành; đồng thời nỗ lực hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ năm 2021. Đáng chú ý, BHXH các tỉnh, thành phố đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh như TP.HCM, Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai... có số người tham gia BHXH, BHYT sụt giảm đều đặt quyết tâm huy động mọi nguồn lực, tập trung thời gian và giải pháp để triển khai các chỉ đạo, hướng dẫn của BHXH Việt Nam; đồng thời linh hoạt các giải pháp phù hợp với điều kiện địa phương...

Chỉ đạo thêm về thực hiện chính sách BHYT, Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn lưu ý Ban Thực hiện chính sách BHYT tập trung phối hợp với ngành Y tế sớm đưa hoạt động KCB về trạng thái bình thường mới. Đặc biệt, chỉ đạo BHXH các địa phương phối hợp với Sở Y tế, cơ sở KCB đảm bảo quyền lợi người bệnh, nhất là các bệnh nhân mạn tính, bệnh nền...

Làm rõ thêm nội dung triển khai Nghị quyết số 116/NQ-CP và Quyết định số 28/2021/QĐ-TTg, Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn chỉ rõ: Khái niệm “người đang tham gia BH thất nghiệp” là đã bao hàm cả người đang đóng và tạm ngừng đóng, người nghỉ không hưởng lương, ốm đau thai sản, để thụ hưởng chính sách trợ cấp theo chỉ đạo của Chính phủ. Phó Tổng Giám đốc yêu cầu Trung tâm CNTT cần tiếp thu đề xuất của các địa phương, nên có một kho dữ liệu để đối soát tra cứu tại tất cả các địa phương để tránh chi trả trùng lặp, lạm dụng...

Phát biểu kết luận Hội nghị, Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh đánh giá, 9 tháng năm 2021 mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, nhưng cũng ghi nhận những điểm sáng của toàn Ngành trong việc triển khai quyết liệt các Nghị quyết của Chính phủ, được các cấp, các ngành và NLĐ đánh giá cao. Đây cũng là cơ hội để chuyển đổi số mạnh mẽ và cho thấy “thành tựu” của BHXH Việt Nam khi cả hệ thống vẫn duy trì hoạt động thuận lợi, thậm chí nhiều lĩnh vực hiệu quả hơn như: Quyết toán tập trung, tích hợp phần mềm, đối soát dữ liệu... Cùng với đó, công tác tuyên truyền với nhiều hình thức "phi truyền thống", đa dạng, linh hoạt tận dụng công nghệ hiệu quả...

Nhấn mạnh áp lực trong thời gian tới sẽ rất nặng nề, khi nhiều địa phương vẫn đang thực hiện giãn cách, Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh chỉ rõ, quan điểm chỉ đạo từ nay đến cuối năm là toàn Ngành phải bám sát mục tiêu, kế hoạch được giao, chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để triển khai linh hoạt, phù hợp; nhằm mục tiêu đẩy mạnh chuyển đổi số. Đặc biệt, cần tập trung giảm nợ, phát triển người tham gia BHXH, BHYT và trở về trạng thái bình thường. "Tận dụng thời điểm này để NLĐ không ra khỏi hệ thống. Đặc biệt là thể hiện rõ vai trò cơ quan phục vụ, tạo điều kiện tốt nhất cho người dân..."- Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh lưu ý.