Thời gian qua, công tác dân số ở Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Nước ta đã đạt và duy trì mức sinh thay thế trong suốt 13 năm qua. Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực. Dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh. Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình tăng lên… Những thành tựu trên góp phần to lớn vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Các chuyên gia nhận định, có được những thành tựu trên phải kể đến những đóng góp to lớn của các nhà khoa học, đội ngũ nghiên cứu viên, các nhà lãnh đạo, quản lý trong việc phát hiện, cung cấp bằng chứng khoa học và thực tiễn, đề xuất giải pháp giúp cho công tác hoạch định chính sách, lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành chương trình DS-KHHGĐ đi đúng hướng và đạt được các kết quả đáng mừng trên phạm vi cả nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu quan trọng đạt được, công tác dân số nước ta vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức như: Mức sinh giữa các vùng, miền còn chênh lệch đáng kể; mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức nghiêm trọng; chưa có giải pháp đồng bộ phát huy lợi thế của thời kỳ dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số; chỉ số phát triển con người (HDI) còn thấp…

Theo ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, để giải quyết đồng bộ các vấn đề của công tác dân số, Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về Công tác dân số trong tình hình mới đã đề ra 7 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu, trong đó có nhiệm vụ: "Đẩy mạnh nghiên cứu về Dân số và Phát triển, nhất là các vấn đề mới và trọng tâm về cơ cấu, chất lượng, phân bố dân số và lồng ghép yếu tố dân số vào kế hoạch hóa phát triển của từng ngành, từng lĩnh vực. Tăng cường hợp tác giữa các cơ sở nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, phát triển mạng lưới nghiên cứu về Dân số và Phát triển".

Nhiệm vụ này được củng cố hơn nữa trong Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030. Theo đó, cần đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu về Dân số và Phát triển, đưa nội dung này là một trong những nhiệm vụ nghiên cứu khoa học công nghệ cấp quốc gia. Trong đó, ưu tiên các vấn đề mới, trọng tâm về cơ cấu, chất lượng, phân bổ và lồng ghép các yếu tố dân số vào kế hoạch phát triển của từng ngành, lĩnh vực. Nhà nước thực hiện cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ đối với những vấn đề ưu tiên, trọng tâm trong thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ về dân số. Tập trung nghiên cứu làm rõ mối quan hệ có tính quy luật giữa động thái dân số (sự thay đổi về quy mô, cơ cấu, phân bố dân số) với phát triển kinh tế - xã hội, môi trường và đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Bên cạnh đó, chú trọng nghiên cứu tác nghiệp, cung cấp bằng chứng phục vụ hoạch định chính sách, biện pháp thực hiện các mục tiêu duy trì mức sinh thay thế, đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, tận dụng hiệu quả lợi thế cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số, phân bố dân số hợp lý và nâng cao chất lượng dân số. Tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học, chuyển giao công nghệ y - sinh học tiên tiến về hỗ trợ sinh sản, tránh thai; tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh, tật trước sinh, sơ sinh; dự phòng, điều trị, phục hồi chức năng và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Hình thành mạng lưới liên kết các cơ sở nghiên cứu, các nhà khoa học về Dân số và Phát triển. Tăng cường chia sẻ, phổ biến và phối hợp thực hiện các nghiên cứu khoa học; hình thành cơ sở dữ liệu nghiên cứu khoa học dùng chung về dân số và phát triển.

Ngoài ra, Chiến lược cũng nhấn mạnh, cần hoàn thiện hệ thống thông tin, số liệu dân số đáp ứng yêu cầu cung cấp đầy đủ, kịp thời tình hình và dự báo dân số phục vụ hoạch định chính sách, xây dựng, thực hiện chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và quản lý xã hội. Tổ chức mạng lưới thu thập thông tin, số liệu dân số theo hướng hiện đại, có sự phân công cụ thể các ngành, các cấp trong lĩnh vực này. Đẩy nhanh triển khai thực hiện đăng ký dân số và cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia thống nhất dùng chung, các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và quản lý xã hội. Kiện toàn mạng lưới thu thập, cập nhật thông tin số liệu chuyên ngành dân số gắn với đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số các cấp.

Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý, phân tích, lưu trữ thông tin số liệu về dân số bảo đảm tính tương thích, khả năng tích hợp, chia sẻ và kết nối các dữ liệu chuyên ngành. Từng bước tiếp cận, tương thích với các hệ thống dữ liệu dân số thông dụng trên thế giới…