Người lao động đăng ký nhận BHXH một lần tại BHXH tỉnh. Ảnh: THÁI HÀ

Trước tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, một bộ phận người lao động (NLĐ) lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Điều này ảnh hưởng lâu dài đến quyền và lợi ích của NLĐ.

Theo số liệu của BHXH tỉnh, tính đến hết tháng 3/2020, toàn tỉnh có 699 hồ sơ đăng ký hưởng BHXH một lần với số tiền 18,5 tỉ đồng, tăng 222 hồ sơ và tăng 4,8 tỉ đồng so với cùng kỳ năm trước. Từ ngày 1-15/4 có thêm 90 hồ sơ đăng ký hưởng BHXH một lần. Việc đăng ký hưởng BHXH một lần thời gian này phần vì NLĐ chưa hình thành thói quen tích lũy tự đảm bảo an sinh khi về già; phần vì một số lao động gặp khó khăn về kinh tế và khó tìm việc làm trong thời điểm dịch COVID-19 diễn biến phức tạp.

Gia tăng số người nhận BHXH một lần

Ông Lý Quằng Hiệp (phường 3, TP Tuy Hòa) có 8 năm làm việc trong một công ty tư nhân và tham gia BHXH bắt buộc. Năm 2019, do công việc gặp khó khăn nên ông Hiệp nghỉ việc và chốt sổ BHXH. Ông chỉ mong mau hết năm để đăng ký hưởng BHXH một lần theo quy định.

“Sau khi nghỉ việc, tôi ra ngoài lao động tự do nên không tham gia BHXH nữa và quyết định sẽ nhận một lần để có chút vốn đầu tư, làm ăn. Tích lũy cũng tốt nhưng là kinh tế của mình dư giả, còn bình thường cần vốn liếng thì phải nhận một lần thôi”, ông Hiệp chia sẻ.

Khác với ông Hiệp, bà Nguyễn Thị Phượng (xã Bình Ngọc, TP Tuy Hòa) ngay từ đầu đã dự định duy trì việc tham gia BHXH nhưng vì khó khăn trong thời kỳ dịch bệnh COVID-19 nên đã phải chốt sổ để nhận BHXH một lần. Bà Phượng cho biết: “Hai vợ chồng tôi đều làm ở công ty tư nhân. Nhiều năm trước, tôi làm việc ở nhiều công ty, mỗi nơi một thời gian rồi nghỉ. Cứ sau mỗi lần nghỉ, tôi lại nhận BHXH một lần. Lần này thấy tuổi mình đã lớn, vợ chồng tôi quyết định không nhận một lần mà để đó rồi đóng BHXH tự nguyện để cộng dồn vào sau này có lương hưu, con cái khỏi phải lo. Dự định là như vậy, bản thân chúng tôi cũng đã đóng BHXH tự nguyện được một thời gian nhưng vì tình hình dịch bệnh, công việc bấp bênh, thu nhập không có nên tôi phải chốt sổ của mình để có tiền trang trải; chỉ duy trì sổ BHXH của chồng”.

Bà Nguyễn Thị Xuân Hoa, Phó Chánh văn phòng BHXH tỉnh, cho biết so với cùng kỳ năm trước, năm nay số người nhận BHXH một lần tăng đáng kể. Với những người tham gia một vài năm, các cán bộ cơ quan BHXH luôn cố gắng tư vấn, truyền thông để NLĐ hiểu và không vội quyết định nhận chế độ một lần mà để đóng bảo hiểm tự nguyện để được nối tiếp, có tích lũy lo cho tuổi già. Tuy vậy, nhiều người vẫn chọn hưởng một lần. Trong số đó, đáng tiếc nhất vẫn là bộ phận NLĐ có thời gian tham gia BHXH đã hơn 10 năm, thậm chí là gần 20 năm cũng quyết định chọn phương án nhận một lần để trang trải cuộc sống.

Lợi trước mắt, thiệt lâu dài

Việc quyết định nhận chế độ một lần, đồng nghĩa với rời khỏi hệ thống “lưới an sinh” xã hội, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ trong việc thực hiện chính sách đầy nhân văn hướng đến an sinh xã hội cho toàn dân. Bởi nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài, NLĐ sẽ rất thiệt thòi.

Theo ông Trần Quang Vinh, Giám đốc BHXH tỉnh, cần nhận thức rằng, quỹ BHXH là tiền tích lũy của NLĐ trong quá trình làm việc. Nó không mất đi mà được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng và trả lại cho NLĐ khi đến tuổi giảm khả năng làm việc, nhằm đảm bảo đời sống khi về già. Ngoài ra, người tham gia BHXH còn có những quyền lợi đi kèm như: trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu sẽ được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ BHYT miễn phí; trong trường hợp không may người hưởng lương hưu qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần; trong thời gian mất việc, người tham gia BHXH được hưởng trợ cấp thất nghiệp… Nếu vì những khó khăn trước mắt mà quyết định nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ không được hưởng các quyền lợi nói trên, cũng như không tích lũy tài chính để lo cho tuổi già; phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám chữa bệnh nếu chẳng may mắc bệnh và nằm viện mà không có thẻ BHYT.

“Với những ý nghĩa mà chính sách BHXH mang lại, NLĐ nên cân nhắc kỹ trước khi nhận BHXH một lần. Nếu mất việc và không có khả năng tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ của Nhà nước. Đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già”, ông Vinh trải lòng.